Sa kaharian ng Berbanya, may isang mabuting hari na nagngangalang Haring Fernando at ang kanyang asawang si Reyna Valeriana. Sila ay may tatlong anak na lalaki: Don Pedro, ang panganay na matapang ngunit may pagka-mapagmataas; Don Diego, ang ikalawang anak na tuso at sunod-sunuran sa kanyang nakatatandang kapatid; at ang bunsong si Don Juan, na may mabuting kalooban at pinakamabait sa tatlo.
Ang Sakit ng Hari at ang Paghahanap sa Ibong Adarna
Isang gabi, nagkaroon ng isang hindi maipaliwanag na sakit si Haring Fernando. Walang makapagpagaling sa kanya hanggang sa isang matandang ermitanyo ang nagbigay ng sagot: ang tanging makapagpapagaling sa kanya ay ang mahiwagang Ibong Adarna na matatagpuan sa Piedras Platas, isang puno sa Bundok Tabor. Ang ibon ay may kakayahang umawit ng pitong magagandang awitin, at sinumang makarinig nito ay mahihimbing sa isang malalim na pagkakatulog.
Dahil sa pangangailangan ng kaharian, inutusan ng hari ang kanyang panganay na anak, si Don Pedro, upang hanapin ang Ibong Adarna. Ngunit matapos ang tatlong taong paglalakbay, hindi siya nakabalik. Dahil dito, ipinadala naman si Don Diego, ngunit siya rin ay hindi nagbalik. Sa huli, nagpasya si Don Juan na siya mismo ang pupunta upang hanapin ang mahiwagang ibon.
Ang Tagumpay ni Don Juan
Habang naglalakbay si Don Juan, nakatagpo siya ng isang matandang ermitanyo na nagbigay sa kanya ng payo. Sinabi ng ermitanyo na ang Ibong Adarna ay dumadapo sa Piedras Platas tuwing gabi at kumakanta ng pitong awitin bago matulog. Pagkatapos nitong umawit, dumudumi ito at nagiging bato ang sinumang matamaan ng kanyang dumi.
Binigyan si Don Juan ng ermitanyo ng isang labaha at isang botelya ng tubig. Sinabi niya kay Don Juan na dapat niyang hiwain ang kanyang palad bago matulog upang hindi siya makatulog nang tuluyan. Pagkatapos, kailangan niyang hintayin ang ibon na matapos umawit bago niya ito hulihin.
Sinunod ni Don Juan ang mga tagubilin ng matanda at matagumpay niyang nahuli ang Ibong Adarna. Pinauwi niya ito sa kaharian, ngunit sa kanyang pagbalik, nakita niya ang kanyang mga kapatid. Naiinggit ang dalawa kay Don Juan at pinagtulungan siyang bugbugin. Iniwan nila siyang sugatan sa kagubatan at dinala ang Ibong Adarna kay Haring Fernando, kunwaring sila ang may kagagawan ng tagumpay.
Ang Pagbabalik ni Don Juan at ang Kataksilan ng Kanyang mga Kapatid
Sa kabila ng kanyang kalagayan, muling tinulungan si Don Juan ng ermitanyo. Gumaling siya at bumalik sa kaharian. Nang makita siya ng Ibong Adarna, ito ay umawit at isiniwalat ang kataksilan nina Don Pedro at Don Diego. Labis na nagalit si Haring Fernando at pinarusahan ang kanyang dalawang anak. Ngunit dahil sa kabutihang-loob ni Don Juan, pinatawad niya ang kanyang mga kapatid.
Ang Muling Pagsubok kay Don Juan
Sa kabila ng lahat, hindi pa rito natapos ang pagdurusa ni Don Juan. Isang araw, si Haring Fernando ay nagsubok sa katapatan ng kanyang tatlong anak. Inutusan niyang hulihin ang mahiwagang Higante, pagkatapos ay hanapin ang Negrita at Blanca, at sa huli, kunin ang Mahiwagang Tubig na makakapagpabata sa hari.
Sa bawat pagsubok, si Don Juan ang tanging nagtagumpay. Ngunit sa tuwing nakakamit niya ang tagumpay, pinagkakanulo siya ng kanyang mga kapatid. Noong matagpuan nila ang mahiwagang tubig, pinagtaksilan siya nina Don Pedro at Don Diego at itinulak siya sa isang bangin. Ngunit dahil sa tulong ng isang matandang ermitanyo, siya ay muling nakaligtas.
Ang Pag-ibig ni Don Juan kay Donya Maria Blanca
Sa kanyang huling pagsubok, nakarating si Don Juan sa Kaharian ng Reyno de los Cristales, kung saan nakilala niya ang isang magandang dalaga na nagngangalang Donya Maria Blanca, ang anak ng makapangyarihang Haring Salermo. Nahulog ang loob nila sa isa’t isa at tinulungan ni Donya Maria Blanca si Don Juan na malampasan ang mahihirap na pagsubok na ibinigay ng kanyang ama.
Sa huli, tinangka nilang tumakas, ngunit sinundan sila ng hari. Ginamit ni Donya Maria Blanca ang kanyang mahika upang makatakas sila ni Don Juan. Ngunit, sa kanilang pagbalik sa Berbanya, nalimutan ni Don Juan ang kanyang pangako kay Donya Maria Blanca at ipinagkasundo siya sa ibang babae, si Donya Leonora.
Nang malaman ito ni Donya Maria Blanca, ginamit niya ang kanyang mahika upang ipaalala kay Don Juan ang kanilang pagmamahalan. Sa huli, nagbalik ang alaala ni Don Juan at pinili niya si Donya Maria Blanca bilang kanyang tunay na asawa.
Ang Kaganapan ng Kuwento
Sa pagtatapos ng kwento, pinatawad ni Don Juan ang kanyang mga kapatid at sila ay nabuhay nang payapa sa Berbanya. Naging hari si Don Juan at namuno nang makatarungan kasama ang kanyang mahal na si Donya Maria Blanca.
Aral ng Kwento:
Ang kabutihan ay laging nagtatagumpay laban sa kasamaan.
Ang pagpapatawad ay mahalaga upang magkaroon ng tunay na kapayapaan.
Hindi dapat maging sakim at mainggitin sapagkat ito ay nagdadala ng kapahamakan.
Ang tunay na pagmamahal ay hindi dapat ipagpalit sa anuman.
